Maximiliaan van Oostenrijk/Filips de Schone 1490

Bodemvondst, Peter van Dipten.

Legpenning op Maximiliaan van Oostenrijk en Filips de Schone.

De juiste functie van deze legpenning is niet gekend.

Materiaal: Zilver (Ag)

Massa: 16 gram.

Diameter: Ø 30 mm.

Aanmaakplaats: Antwerpen.

Datering: 1490

Voorzijde: Binnen twee gladde cirkels, het omschrift.

Herkruist kruis, mΛXImLIAn : ROmANO : RЄX : Ƶ : VnGARIЄ : DALmACIЄ : CROΛ

Maximiliaan,  Rooms koning van Hongarije, Dalmacië en Kroatië.

Interpunctie, van twee boven elkaar geplaatste kruisjes.

Centraal op het veld,

Het gekroond wapenschild, van Maximiliaan I van Oostenrijk.

Op het veld, adelaar naar links (wapen van Oostenrijk)     

De kroon getopt met een rijksappel.

Gesplitst jaartal, ter weerszijden van het wapen.

       I4  / 90

Keerzijde: Binnen twee gladde cirkels, het omschrift.

. Ph'I : ΛRChIDVCIS : ΛVSTRIЄ : DVX : BURGVnDIЄ : BRABΛ : Ƶ ✋

Philips aartshertog van Oostenrijk, hertog van Bourgondië en Brabant enz.

Interpunctie, van twee boven elkaar geplaatste kruisjes.

Centraal op het veld,

Het Bourgondisch wapenschild van Filips de Schone, hangend aan een lint.

Getooid met een toernooihelm, met afhangend helmkleed.

Een kroon als helmtooi.

Lit.: Variant op, Dugniolle 413a.

Deze legpenning geslagen in Antwerpen, is vervaardigd in functie  van de aanstelling van Maximiliaan in 1490 als regerend aartshertog van Opper-Oostenrijk.

De keerzijde is draagt de titels van zijn jongste zoon Filips de Schone

(°1478 -† 1506) deze erfde de Bourgondische Nederlanden van zijn overleden moeder (°1457-† 1482) Maximiliaan I van Oostenrijk trad op als regent.

Deze zilveren penning, is het enige gekende exemplaar.

Soortgelijke afslagen zijn gekend in koper.

Filips III van Croÿ 1554

Legpenning op Filips III van Croÿ,

hertog van Aarschot.

Materiaal: Koper.

Bewerking: Geslagen.
Massa: 4,67 gram.
Diameter: Ø 28 mm.
Datering: 1554

Aanmaakplaats: z.pl. Antwerpen.

Voorzijde: Binnen een een parelcirkelrand/boord

en lijncirkel het omschrift:

(De wapenspreuk van de familie Croÿ).

I, Y·PARVIENDRAY·CROY·54

     (Croÿ zal slagen (15)54).

Het gekroond wapenschild van de familie

van Croÿ- de Renty.

Gevierendeeld wapen, in zilver drie dwarsbalken van

keel (de Croy), in zilver drie disselbijlen van keel,

de beide bovenste afgewend (de Renty).

Keerzijde: Binnen een parelcirkelrand/boord

en dubbele lijncirkel het omschrift:

(De wapenspreuk van de familie Croÿ).

I, Y·PARVIENDRAY·CROY ✽ I554 ✽

          (Croÿ zal slagen 1554).

In het veld een monogram gevormd met twee aan

elkaar verweven letters P en twee letters C.

Wat zich laat vertalen: Philippe de Croÿ.

Lit.: Dugniolle, 1990; van Mieris III 226.

________________________________________

Karel Cockiel 1561

Penning op Charles Cockiel,

Bourgeois van Antwerpen, rentenier.

Materiaal: Brons verzilverd.

Bewerking: Gegoten.

Massa: 32,29 gram.

Diameter: Ø 42 mm.

Medailleur: Van Herwijck.

Aanmaakplaats: Antwerpen.

Datering: 1561.

Voorzijde: Binnen een parelcirkelrand/boord.

De buste van Karel Cockiel met baard

en platte pet naar rechts.

Opschrift:

CARLE    ·   COCKIEL·Æ·53

  Karel Cockiel, 53 jaar oud

Keerzijde: Binnen een parelcirkelrand/boord.

Het wapenschild van de familie Cockiel.

Getopt met een toernooihelm met afhangend

helmkleed, de helm met leeuw als helmtooi.

Opschrift: 

·PAS·A·PAS·  /  ·PASSONS·I56I

Laten we stap voor stap gaan 1561

____________________________________________

Filips III van Croÿ 1567

Penning op Filips III van Croÿ.

Materiaal: Zilver.

Bewerking: Gegoten.

Massa: Onbekend.

Diameter: Ø 63,3 mm.

Aanmaakplaats: Antwerpen.

Graveur: J. Jonghelinck.

Datering: 1567

Voorzijde:  Binnen een parelcirkelrand/boord,

de geharnaste buste van Philippe de Croÿ met rolkraag

naar rechts, omhangen met de ketting en juweel van

het Gulden Vlies. Jaartal 1567 in de armafsnede.

Het omschrift: (de legende gaat verder op de keerzijde).

PHILIPPE DE CROY DVC DARSCHOT PRINCE

                        DE CHIMAY Ƶ

(Filips van Croÿ, hertog van Aarschot, prins van

Chimay enz).

Keerzijde: Binnen een parelcirkelrand/boord, een hand

komende uit de wolken houdt een bijenkorf met

rondzwermende bijen. Op de bijenkorf een banderol

waarop de tekst:

   DVLCIA MIX / TA MALIS

(Zoet vermengd met kwaad)

Het omschrift: (vervolg van de legende op de voorzijde).

PORCEAN / CONTE DE BEAUMONT Ƶ SEN /

                           NINGHEM ❀

(Porcean, graaf van Beaumont en Senningen).

Lit.: G. van Loon, Deel I pag.92.2.

Teylers Museum, Objectnummer: TMNK 00184.

_____________________________________________

Hans van den Broeck 1559

Enkelzijdige penning op Hans van den Broeck.

Administrateur van de hospitalen te Antwerpen.

Materiaal: Lood/tin legering.

Massa: 29,58 gram.

Diameter: Ø 57 mm.

Aanmaakplaats: Antwerpen.

Médailleur: Steven Cornelisz. van Herwijck.

Datering: 1559

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

Het borstbeeld van Hans van der Broeck naar rechts.

Gekleed in rijkelijk gewaad.

Omschrift:

HANS . VANDÊ BROECK . ÆT . 31 . A° . I559 

Hans van der Broeck, oud 31 jaar in het jaar 1559

Keerzijde: Blanco.                                                                                                                                       Doordruk van de voorzijde.

Lit.: G. van Loon, Beschryving der Nederlandsche                                                                      historiepenningen pag.353.                                                                                                                         Collectie Rijksmuseum Amsterdam NG-VG-1-320.                                                                                       P. Callewaert, Penning op Hans van den Broeck.

_____________________________________________

Burgemeester Antoon van Stralen 1565

Penning op Antoon van Stralen, als burgemeester van Antwerpen.

Materiaal: Zilver (Ag)

Massa: 36,75 gram.

Diameter: Ø 53 mm.

Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.

Datering: 1565

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

Het borstbeeld van Antoon van Stralen naar rechts.

Gekleed in ambtelijk gewaad, en omhangen met een ketting.

In de schouderafsnede

 ÆT.XLIIII. 

Omschrift:

ANTONI A STRALE DVS DE MERXEM ET DAMBRVGGE

Antoon van Stralen, heer van Merksem en Dambrugge.

Keerzijde: Binnen een parelcirkel.

Staande in zee op een Jacobsschelp met een Rijksappel.

De godin Venus met een zeil.

Omschrift:

❀ VIRTVTE . / ET CONSTANCIA

Moed en standvastigheid. 

Lit.: Teylers Museum, Objectnr.TMNK 00178

Anton van der Lem, Universiteit Leiden Biografie Antoon van Stralen.

Margaretha van Kalslagen 1574 (zilver)

Enkelzijdige penning op Margaretha van Kalslagen

echtgenote van Joachim Polites, griffier van Antwerpen.

Materiaal: Zilver.

Massa: 60,34 gram.

Diameter: Ø 67,3 mm.

Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.

Datering: 1574

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

De buste van Margaretha Coppier van Kalslagen

naar links.

Gekleed in weelderige kledij en rijkversierde muts.

Omschrift.

MARGA ⊱ A ⊱ CALSLAGEN ⊱ /

IOAC ⊱ POLITÆ CONIVNX

Margaretha van Kalslagen, echtgenote van

Joachim Polites.

Keerzijde: Blanco.

Lit.:  J. Pelsdonk , De Heldin van Antwerpen. Blog. TMNK 00227.

____________________________________________

Margaretha van Kalslagen 1574 (brons)

Enkelzijdige penning op Margaretha van Kalslagen

echtgenote van Joachim Polites, griffier van Antwerpen.

Materiaal: Brons.

Massa: Onbekend.

Diameter: Ø 69 mm.

Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.

Datering: 1574

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

De buste van Margaretha Coppier van Kalslagen naar

links gewend.

Gekleed in weelderige kledij en rijkversierde muts.

Omschrift.

MARGA ⊱ A ⊱ CALSLAGEN ⊱ /

IOAC ⊱ POLITÆ CONIVNX

Margaretha van Kalslagen, echtgenote van

Joachim Polites.

Keerzijde: Blanco.

Lit.: Museum Rotterdam, Inventarisnr. 57369

J. Pelsdonk , De Heldin van Antwerpen. Blog. TMNK 00227.

___________________________________________

Margaretha van Kalslagen 1574 (tin)

Enkelzijdige penning op Margaretha van Kalslagen echtgenote van Joachim Polites, griffier van Antwerpen. 

Materiaal: Lood/tin legering.

Massa: 51,1 gram.

Diameter: Ø 68 mm.

Aanmaakplaats: z.pl. Onbekend.

Datering: 1574

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

De buste van Margaretha Coppier van Kalslagen naar links.

Gekleed in weelderige kledij en rijkversierde muts.

Omschrift.

MARGA ⊱ A ⊱ CALSLAGEN ⊱  /  IOAC ⊱ POLITÆ CONIVNX

Margaretha van Kalslagen, echtgenote van Joachim Polites.

Keerzijde: Blanco.

Lit.: Rijksmuseum Amsterdam Identificatie NG-VG-1-398.

J. Pelsdonk , De Heldin van Antwerpen. Blog. TMNK 00227.

Abraham Ortelius 1578

Penning op Abraham Ortelius,

Antwerpse geograaf.

Materiaal: Brons.

Massa: 14,78 gram.

Diameter: Ø 34 mm.

Aanmaakplaats: Antwerpen.

Médailleur: Jacob Jonghelinck 1530-1606

Datering: Ca.1578

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

Het borstbeeld van Abraham Ortelius naar rechts.

Met baard en rolkraag.

Omschrift:

ABRAHAMVS ORTELIVS · ANTVERP

Keerzijde: Binnen een parelcirkel.

Tussen een hoop boeken kronkeld een sland.

De kop van de slang doorheen een Rijksappel.

Omschrift:

MΩPIA ΠAPA TΩ ΘEΩ ·

Abraham Ortelius, een tijdgenoot van Mercator,

publiceerde in 1570 het Theatrum orbis terrarum,

waarvan er tijdens zijn leven niet minder dan 25 edities

verschenen. In 1573 werd hij benoemd tot geograaf van

koning Filips II . Hij hield zich ook bezig met numismatiek

en verzamelde oude munten.

___________________________________________

Gillis Hooftman 1580

Enkelzijdige penning op Gillis Hooftman.

Koopman te Antwerpen.

Materiaal: Tin..

Bewerking: Geslagen.

Massa: Onbekend.

Diameter: Ø 62 mm.

Aanmaakplaats: z.pl. Antwerpen.

Graveur/ontwerper: Steven van Holland.

Datering: 1580

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

De buste van Gillis Hooftman naar rechts.

Gekleed in mantel met molensteenkraag.

Omschrift:

GILLIS HOOFTMAN · ÆT · LIX · AN · M·D·XXX·

Keerzijde: Blanco.

___________________________________________

Engelbert Maes 1622 (Zilver)

Penning op Engelbert Maes,

Voorzitter van de Geheime Raad .

Materiaal: Brons, verguld.

Massa: 26,98 gram.

Diameter: Ø 48 mm.

Aanmaakplaats: Brussel.

Médailleur: Adrien Waterloos 1593-1681

Datering: z.j. 1622

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

Het borstbeeld van Engelbert Maes naar rechts.

Met baard en rolkraag.

Op de schouder, uitgesneden:

AET LXXXVI. (86 jaar oud)

Opschrift:

ENGELBERT · MAES · SECRE · CONSI · PRÆSES

   Engelbert Maes, voorzitter van de Geheime Raad.

Keerzijde: Binnen een parelcirkel.

Een allegorisch figuur houdt in de rechterhand

een leeuw aan de ketting.

In de linkerhand, een lam aan een touw.

Opschrift in een boord:

· MODERATA · DVRANT ༻ ·

        Maat houdt staat.

Lit.: Gerard van Loon II, pag. 142-143.

___________________________________________

Engelbert Maes 1622

Penning op Engelbert Maes,

Voorzitter van de Geheime Raad .

Materiaal: Brons, verguld.

Massa: 22,38 gram.

Diameter: Ø 47,2 mm.

Aanmaakplaats: Brussel.

Médailleur: Adrien Waterloos 1593-1681

Datering: z.j. 1622

Voorzijde: Binnen een parelcirkel.

Het borstbeeld van Engelbert Maes naar rechts.

Met baard en rolkraag.

Opschrift:

ENGELBERT · MAES · SECRE · CONSI · PRÆSES

               Voorzitter van de Geheime Raad.

Op het eind van de legende, de initialen van de graveur:

                                                AW·F

Keerzijde: Binnen een parelcirkel.

Een allegorisch figuur houdt in de rechterhand

een leeuw aan de ketting.

In de linkerhand, een lam aan een touw.

Opschrift in een boord: 

· MODERATA · DVRANT ༻ ·

        Maat houdt staat.

Lit.: Gerard van Loon II, pag. 142-143.

Engelbert Maes werd geboren in Antwerpen in 1545, hij studeerde rechten in Leuven en werd 1575 Raadpensionaris te Antwerpen. Dit ambt bekleedde hij tot 1585. Zijn carrière nam een hoge vlucht toen hij in 1590 werd benoemd als Auditeur-Generaal van de legers van de katholieke koning onder de hertog van Parma, landvoogd der Nederlanden. In 1603 werd hij lid van de Geheime Raad te Brussel en in 1614 werd hij er tot voorzitter benoemd. Deze functie behield hij tot zijn dood in 1630. 

_______________________________